Geïnspireerd door Zweden: Hoe plezier en prestatie hand in hand gaan in de jeugdzwemsport

Volgens KNZB-bestuurslid Joëlle Staps was het bezoek zeer waardevol. Ze gelooft dat internationale uitwisseling veel te bieden heeft. Staps onderstreept dat landen veel van elkaar kunnen leren op inhoud en proces.

"Het was inspirerend om te horen op welke wijze Zweden de rechten van het kind vertaald heeft naar de zwemsport en ervoor gekozen heeft om de focus te verleggen van presteren naar persoonlijke groei. Daarnaast was ik vooral nieuwsgierig naar de wijze waarop ze in Zweden deze wijziging geïmplementeerd hebben. Immers zijn het de clubs die met dit nieuwe format moeten gaan werken, dus hen mee op reis nemen is van groot belang. Een aantal belangrijke lessen uit de Zweedse context neem ik zeker mee terug naar Nederland waaronder dat naast de bestuurders en trainers het ook heel belangrijk is om de ouders goed te informeren over het waarom van de wijziging.”

Karina van Holst Pellekaan, lid van de commissie officials en reglementen, beschouwt de Zweedse werkwijze als verfrissend. Het bezoek bevestigde voor haar hoe belangrijk het is om de zwemsport aantrekkelijker te maken.

"We moeten het eenvoudiger maken voor de jongste zwemmers. In Zweden hanteren ze drie niveaus voor kinderen tot 12 jaar, ongeacht hun prestatievermogen, wat de sport voor iedereen toegankelijker maakt. Voor veel mensen is plezier de belangrijkste reden om met zwemmen te beginnen. Maar wat geeft kinderen in deze tijd plezier? We moeten met de tijd meegaan, omdat het idee van plezier en vermaak voor kinderen nu anders is dan tien jaar geleden."

Naast de culturele verschillen tussen Nederland en Zweden, is er een groot verschil in de manier waarop jeugdwedstrijden worden georganiseerd. In Zweden zijn ‘de rechten van het kind’ via een overheidsbesluit door vertaald naar de sport. De Zweedse Zwembond heeft dit vervolgens toegepast naar kindvriendelijke wedstrijdformats.

Bij wedstrijdzwemmen t/m 12 jaar worden kinderen niet of nauwelijks gediskwalificeerd en zijn ranglijsten en erepodia afgeschaft. In plaats daarvan ligt de nadruk op persoonlijke groei. Sven van Zanten is onderdeel van de taakgroep wedstrijdzwemmen onder 12 jaar. Hij benadrukt de kracht van het Zweedse format.

“Het bezoek aan Zweden biedt een mooi startpunt om vervolgstappen te zetten. Ze hebben er goed over nagedacht en gezamenlijk naar een model toegewerkt wat iedereen heeft omarmd. We hebben bruikbare inzichten opgedaan.’’

In de Zweedse jeugdvisie ligt de nadruk op sportplezier en ontwikkeling, in plaats van op presteren. Een concreet voorbeeld is dat jeugdzwemmers niet gediskwalificeerd worden als ze kleine fouten maken, zoals bijvoorbeeld door niet met twee handen aan te tikken. Of wanneer kinderen enkele verkeerde slagen zwemmen, wordt dat niet bestraft.

“Kinderen mogen in Zweden fouten maken en daarvan leren. Je ziet dan ook dat de sfeer rondom een wedstrijd veel relaxter is. Coaches roepen niet, ze observeren en faciliteren vooral.” vertelt Van Zanten.

Met slechts vijf simpele en heldere regels wordt de essentie van het wedstrijdzwemmen behouden en is er voldoende ruimte voor jonge zwemmers om te leren en te ontwikkelen.

‘’Het gaat bij kinderen om plezier. Zowel de kinderen als de coaches in Zweden zijn er niet mee bezig of iemand eerste, vierde of tiende wordt. Ze gaan uit van de individuele ontwikkeling en zorgen dat iedereen een leuke dag heeft. Ze halen de aspecten die kinderen demotiveren weg, zodat er in de toekomst zoveel mogelijk lid blijven en mogelijk zelfs op hoog niveau mee gaan doen. Een Zweedse clubtrainer benadrukte dat de resultaten juist verbeterd zijn sinds het nieuwe format geïntroduceerd is, terwijl we in Nederland vaak de indruk hebben dat het tegenovergestelde waar is."

Het bezoek heeft de KNZB veel inspiratie opgeleverd. Volgens Van Zanten wordt er stap voor stap gewerkt om elementen van het Zweedse model te vertalen naar een nieuw Nederlands wedstrijdformat.

"De taakgroep wedstrijdzwemmen onder 12 jaar is op de hoogte gebracht, en we informeren ook andere betrokken taakgroepen over onze bevindingen. Daarnaast praten we verder met de collega's die mee waren naar Zweden. Ons doel is om in april een plan klaar te hebben, zodat we de verenigingen op tijd kunnen informeren en de benodigde aanpassingen kunnen doorvoeren. Met de nieuwe inzichten ben ik optimistisch dat we een positieve verandering kunnen realiseren voor de Nederlandse zwemsport."

De verwachting is dat er in april 2025 een vernieuwd wedstrijdpakket klaar zal zijn. Voor Van Holst Pellekaan is goede informatievoorziening en ondersteuning voor de verenigingen van groot belang.

"We willen alle clubs zo volledig mogelijk informeren. Omdat het tempo voor iedereen anders ligt, kiezen we voor een geleidelijke aanpak. We zullen open en transparant communiceren, zodat iedereen voldoende tijd heeft om de wedstrijden aan te passen."

Staps kijkt met tevredenheid terug op het bezoek en waardeert de gastvrijheid van de Zweedse zwembond.

"Het was een bijzondere gelegenheid om een kijkje te nemen achter de schermen van de Zweedse aanpak. Onze Zweedse collega's waren zeer open en bereid om ideeën met ons te delen. We zijn hen dan ook zeer dankbaar voor deze waardevolle kans die door de subsidie van Erasmus+ en de Europese Unie mogelijk is gemaakt.’’

Vragen over de jeugdsportontwikkelingen binnen wedstrijdzwemmen? Neem contact op zwemmen@knzb.nl.