In Memoriam Bert Sitters

10 december 1941 – 13 november 2022

Dat Bert Sitters zijn sporen heeft nagelaten in de Nederlandse zwemsport wordt duidelijk als je met oud-zwemmers Enith Brigitha, Cees Vervoorn en Ron Dekker en opleider Ton van Klooster over hem in gesprek gaat. Enith, Cees en Ron tonen hun respect voor de man die hen op het internationale platform liet schitteren tijdens de Olympische Spelen of op andere grote toernooien waar ze aan meededen. Ton roemt zijn visie op de manier van het overbrengen van kennis van de zwemsport.

Enith Brigitha

Begin jaren ‘70 kwam Enith Brigitha naar Nederland vanuit Curacao. Ze kwam bij Het Y in contact met Bert Sitters die toen vanuit Spanje, waar hij trainer was bij Sabadell, naar Amsterdam kwam. Tot afgelopen week had ze nog regelmatig contact met hem. “Bert zwom nog bijna dagelijks in Amersfoort. Ik ben een paar keer langsgegaan om met hem baantjes te trekken en na afloop gezellig koffie te drinken. Deze week zou ik hem weer ontmoeten. Het was voor mij een grote schok dat zijn dochter me belde dat hij was overleden. Bert was voor mij altijd heel positief en sympathiek”, laat de tweevoudig medaillewinnares van Montreal 1976 weten.

Bij Het Y zwom Brigitha ook onder leiding van Wil Storm. Zij was toevalligerwijs de vroegere trainer van Sitters die in zijn carrière als zwemmer tussen 1958 en 1966 specialist was op de 100 en 200 vlinderslag en 100 vrije slag. Het leverde hem vijf nationale titels op en zeven Nederlandse records. Als zwemmer deed Sitters mee aan de Olympische Spelen van 1960 (Rome) en 1964 (Tokio).

Brigitha over de begintijd in Amsterdam waar ze onder Storm en Sitters trainde: “De eerste training van de dag was bij Wil. Bij Bert deed ik aan het eind van de middag conditie- en krachttrainingen voor ik bij hem de tweede zwemtraining van de dag volgde. Wil en Bert stemden alles wel op elkaar af. Voor mij was het een ideale combinatie. Als coach merkte je dat Bert zelf ook op niveau had gezwommen. Hij gaf je als tip mee om niet te snel af te gaan op de 100 meter, maar bij het inzwemmen moest je altijd voluit sprinten. Dat zat je er goed in, vond hij.”

Er was nóg een speciale klik tussen Sitters en Brigitha. “Ik kwam natuurlijk van Curaçao waar vanuit Zuid-Amerika invloeden zijn met Espagnol als taal. Bert kwam uit Spanje, waardoor we het allebei ook op dat vlak goed konden vinden.”

Cees Vervoorn

Voor Cees Vervoorn, olympisch deelnemer in 1976, 1980 en 1984, was Bert Sitters een trainer die duidelijk uit de wereld van de Academie Lichamelijke Opvoeding – kortweg ALO – kwam. “Hij was bezig met periodisering, tapering en voeding. In de aanloop naar Montreal waren we zes weken onderweg. Je zwom veel meer dan je gewend was. Daarom moest je iedere dag je rustpols meten, want overtraining lag op de loer.”

In die tijd werd op de Universiteit van Wageningen onderzoek gedaan naar zwemtechniek. “Je zwom in een bak van 200 meter lang waar ze normaal testen in deden met scheepmodellen. Er hing een camera boven je die in zo’n treintje met je mee bewoog. In grafieken werden de metingen dan weergegeven.”

Los van zijn kwaliteiten als trainer, was Bert Sitters volgens Vervoorn een ‘fijne kerel’. “Ik had een goede klik met hem. Het voelde altijd senang. Hij stond binnen de groep, maar kon erboven staan als dat nodig was. Het heeft mij zelf heel geïnteresseerd gemaakt in wat een training met je doet. Mede daarom ben ik me als bewegingswetenschapper toe gaan leggen op de inspanningsfysiologie.”

Ron Dekker

Mede dankzij Bert Sitters was Ron Dekker de eerste Nederlandse zwemmer die onder de minuut zwom op de 100 schoolslag. “Hij kwam als bondscoach net voor de Olympische Spelen in 1988 terug naar Nederland. Ik koester louter goede herinneringen aan hem. Vooral die van het trainingskamp op de Canarische Eilanden net na de kerstdagen. Conny van Bentum wilde in het vliegtuig de schema’s inzien. Die viel steil achterover toen ze zag dat ze op 1 januari twee keer 10 kilometer moest zwemmen.”

Het is in de tijd dat je bij de club hooguit vijf uur per week in het water lag. “Dat deed ik ook altijd bij De IJsel in Deventer. Op zo’n trainingskamp zwommen we vier uur per dag. Ik vond het geweldig, want het maakte dat je er sterker uit kwam. Al was het natuurlijk niet altijd even leuk, het zorgde wel voor het doorbreken van die magische grens van een minuut.”

Ton van Klooster

Als opleider werkte Ton van Klooster veel samen met Bert Sitters. “Hij had als bondscoach bedongen uitdrukkelijk bij de opleiding van zwemcoaches betrokken te willen zijn. Inhoudelijk en uitvoerend. Daarmee werd de basis gelegd voor eenduidige visie en trainingsmethodiek. Door zijn rol als docent in met name de hoogste zwemtrainercursus kende hij de trainer-coaches van de toekomst en de grote clubs.”

Legendarisch waren de trainersvergaderingen aan het begin van het seizoen, volgens Ton. “Vrijdags werd het afgelopen seizoen geëvalueerd en zaterdags het nieuwe seizoen besproken. Altijd een uiterst boeiende en inspirerende gebeurtenis. Bert betrok wetenschap en nieuwe ontwikkelingen in zijn coaching en opleidingswerk. Een voorbeeld hiervan zijn de metingen in het waterloopkundig laboratorium in Wageningen.”

Met Joop Muller werd een werkgroep opleiding wedstrijdzwemmen in het leven geroepen waar veel onderling contact was tussen de docenten die de cursussen gaven. Ton: “Na de ontmanteling van deze werkgroep is Cloaca (de opening in het lichaam waar de ontlasting uit komt red.) ontstaan. We zien elkaar nog ieder jaar en bespreken het wel en wee van het Nederlandse zwemmen. Het accent is langzamerhand naar het persoonlijke wel en wee aan het verschuiven, merk ik.”

Tot slot is Ton blij dat Bert nog betrokken was bij de opleiding ‘Topcoach5’. “Hij nam de proeve van bekwaamheid af in de multidisciplinaire samenwerking tussen de Hanze Hogeschool, NOC*NSF en de ALO.”

Een leven lang zwemmen

Bert Sitters was meer dan 60 jaar in heel veel functies verbonden met de zwemsport en met het zwemmen zelf. De vele ‘petten’ die hij daarbij droeg, bepaalden zijn leven. De slogan ‘Een leven lang zwemmen’ is zeker op hem van toepassing. De KNZB verliest met het overlijden van Bert Sitters een icoon van de Nederlandse zwemsport en is dankbaar voor alles wat hij heeft betekend. We koesteren de vele mooie herinneringen en wensen de familie en andere dierbaren veel sterkte toe.